آزمایش گلوکز (قند) خون یک آزمایش خون است که با اندازه گیری سطح گلوکز (قند) در خون فرد، دیابت را غربال می کند. سطح طبیعی گلوکز خون (در حالت ناشتا) بین 70 تا 99 میلی گرم در دسی لیتر (9/3 تا 5/5 میلی مول در لیتر) است. محدوده بالاتر می تواند نشان دهنده پیش دیابت یا دیابت باشد.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند؟

گروه های زیر از افراد کاندیدای “پرخطر” برای ابتلا به دیابت در نظر گرفته می شوند:

• افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند
• افرادی که 45 سال یا بیشتر سن دارند
• افراد دارای بستگان درجه یک مبتلا به دیابت (مانند والدین، فرزندان یا خواهر و برادر)
• زنانی که در دوران بارداری به دیابت مبتلا شدند یا نوزادان بزرگی به دنیا آوردند (9 پوند یا بیشتر)
• افراد مبتلا به فشار خون بالا (140/90 یا بالاتر)
• افراد دارای لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL، “سطح کلسترول خوب”) زیر 25 میلی گرم در دسی لیتر یا سطوح تری گلیسیرید در یا بالاتر از 250 میلی گرم در دسی لیتر
• افراد دارای اختلال گلوکز ناشتا یا اختلال در تحمل گلوکز
• افرادی که از نظر فیزیکی غیر فعال هستند؛ کمتر از سه بار در هفته ورزش کنید
• افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که به آن PCOS نیز گفته می شود

1. افرادی که آکانتوز نیگریکانس دارند؛ پوست تیره، ضخیم و مخملی اطراف گردن یا زیر بغل

انجمن دیابت آمریکا علاوه بر آزمایش افراد در معرض خطر بالا، غربالگری همه افراد 45 ساله و بالاتر را نیز توصیه می کند.

چگونه می توان با آزمایش خون متوجه دیابت شد؟

بدن شما قند (گلوکز) را به انرژی تبدیل می کند تا بدن شما بتواند کار کند. قند از غذاهایی که می خورید به دست می آید و از ذخیره سازی در بافت های بدن شما آزاد می شود. انسولین هورمونی است که توسط پانکراس ترشح می شود و وظیفه آن انتقال گلوکز از جریان خون به سلول های بافت است. پس از خوردن غذا، سطح گلوکز خون به شدت افزایش می یابد. لوزالمعده با ترشح انسولین کافی برای کنترل سطح افزایش یافته گلوکز پاسخ می دهد (انتقال گلوکز از خون به داخل سلول ها) که این پاسخ کمک می کند تا سطح گلوکز خون به سطح قبلی و پایین تر بازگردد.

اگر فردی دیابت داشته باشد، دو حالت ممکن است باعث افزایش قند خون شود:

    پانکراس انسولین کافی تولید نمی کند

    انسولین به درستی عمل نمی کند

در نتیجه هر یک از این شرایط، سطح قند خون بالا باقی میماند، وضعیتی که هیپرگلیسمی یا دیابت نامیده میشود. در صورت عدم تشخیص و درمان، چشم ها، کلیه ها، اعصاب، قلب، عروق خونی و سایر اندام ها آسیب می بینند. اندازهگیری سطح گلوکز خون به شما و پزشکتان این امکان را میدهد تا بدانید که آیا به دیابت مبتلا هستید یا در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار دارید. در موارد بسیار کمتر، برعکس نیز ممکن است اتفاق بیفتد. سطح بسیار پایین قند خون، وضعیتی که هیپوگلیسمی نامیده می شود، می تواند به دلیل وجود انسولین بیش از حد یا سایر اختلالات هورمونی یا بیماری های کبدی باشد.

نحوه آزمایش سطح گلوکز پلاسما و  تفسیر نتایج چگونه می باشد؟

برای به دست آوردن سطح دقیق گلوکز پلاسما، باید حداقل 8 ساعت قبل از آزمایش ناشتا بوده باشید (غیر از آب چیزی نخورده و یا چیزی بنوشید). هنگامی که به کلینیک یا آزمایشگاه مراجعه می کنید، نمونه کوچکی از خون از ورید بازوی شما گرفته می شود. با توجه به توصیه های عملی انجمن دیابت آمریکا، نتایج آزمایش خون به شرح زیر تفسیر می شود:

سطح گلوکز خون ناشتا

    اگر سطح گلوکز خون شما 70 تا 99 میلی گرم در دسی لیتر باشد در محدوده طبیعی است.

    اگر سطح گلوکز خون شما 100 تا 125 میلی گرم در دسی لیتر باشد شما سطح گلوکز ناشتا دارید (پیش دیابت)

    اگر سطح گلوکز خون شما در بیش از یک بار آزمایش 126 میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر باشد، شما دیابت دارید.

*مقادیر بین 50 تا 70 اغلب در افراد سالم دیده می شود.

** وضعیت “پیش دیابت” شما را در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2، فشار خون بالا و اختلالات چربی خون قرار می دهد.