دیابت: شناخت، پیشگیری و درمان

دیابت یک بیماری مزمن است که هنگامی رخ می دهد که پانکراس انسولین تولید نکند یا بدن نتواند انسولین تولید شده را به طور کافی استفاده کند. در این بیماری، سطح قند خون بیمار بالا می رود و ممکن است باعث مشکلاتی مانند خستگی، سردرد، ادرار زدایی بیش از حد، خشک شدن دهان و... شود. بالا رفتن قند خون یا هایپرگلیسمی، نتیجه ای معمول از دیابت ناکنترل شده است که در طول زمان منجر به آسیب جدی به بسیاری از سیستمهای بدن مانند عصبها و عروق خونی می شود.

بروز دیابت به دلیل عوامل مختلفی ممکن است اتفاق بیافتد. با توجه به نوع دیابت، عوامل و علل متفاوتی وجود دارد. در ادامه به برخی از این علل اشاره خواهیم کرد:
•    دیابت نوع ۱: عوامل ژنتیکی و وراثتی ممکن است باعث بروز دیابت نوع ۱ شود. این نوع دیابت معمولاً در سنین کودکی و نوجوانی شروع می شود. سیستم ایمنی بدن در این نوع دیابت، با خطاهایی مواجه می شود که در برابر سلول های خودی مانند سلول های تولید کننده انسولین در پانکراس واکنش نشان می دهد و شروع به کشتن این سلول ها می کند.
•    دیابت نوع ۲: افزایش وزن و چاقی، عدم فعالیت بدنی، وراثت و بالا رفتن سن، عواملی هستند که به بروز دیابت نوع ۲ کمک می کنند. در این نوع دیابت، بدن به تدریج حساسیت خود به انسولین را از دست می دهد و باعث افزایش سطح قند خون در بدن می شود.
•    دیابت بارداری: در برخی زنان در دوران بارداری، بدن نمی تواند به طور کافی انسولین تولید کند و باعث بروز دیابت بارداری می شود. افزایش وزن و چاقی، سن بالا، تاریخچه خانوادگی دیابت، داشتن بیش از یک نوزاد در دوران بارداری و اضافه وزن در دوران بارداری، عواملی هستند که به بروز دیابت در دوران بارداری کمک می کنند.

در کل، عوامل ژنتیکی، وراثتی، عدم فعالیت بدنی، افزایش وزن و چاقی، سن بالا، بارداری و بیماری های دیگری مانند بیماری های قلبی، فشار خون بالا و... ممکن است به بروز دیابت کمک کنند.

پیشگیری

یکی از مهم ترین راههای مهم درمان دیابت، داشتن سبک زندگی سالم است. اولین گام در مدیریت دیابت، تعیین رژیم غذایی صحیح است. برای رعایت رژیم غذایی صحیح، شما باید با متخصص تغذیه یا پزشک خود مشورت کنید. برخی از مواردی که شما باید رعایت کنید شامل محدودیت مصرف قند، چربی اشباع شده و نمک، مصرف مواد غذایی با قند پایین، مثل ماهی، مرغ، گوشت قرمز با چربی کم و محصولات شیرینی پزی با قند کم و مصرف مواد غذایی با فیبر بالا مانند سبزیجات و حبوبات می باشد.
ورزش و فعالیت بدنی نیز می تواند به شما کمک کند که سطح قند خون خود را کنترل کنید. تمرین منظم می تواند باعث کاهش سطح قند خون شود و بدن شما به مصرف انسولین بهتر واکنش نشان دهد. البته قبل از شروع برنامه های ورزشی، باید با پزشک خود مشورت کنید تا بتوانید برنامه ای را مناسب با وضعیت خود انتخاب کنید. بنابراین باید؛
•    وزن سالمی را حفظ کنید
•    با حداقل 30 دقیقه ورزش ملایم هر روز، فعالیت بدنی داشته باشید
•    یک رژیم غذایی سالم داشته باشید و قند و چربی اشباع شده را از غذای خود حذف کنید
•    از مصرف تنباکو خودداری کنید.

تشخیص و درمان

در کل، دیابت نوع ۱ و نوع ۲ بیماری های جدی هستند که باید با مراقبت و درمان صحیح کنترل شوند. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 برای بقا نیاز به تزریق انسولین دارند. بعضی افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیاز به مصرف داروهایی دارند تا به کنترل سطح قند خون کمک کنند اما نباید به عنوان یک جایگزین برای تغییر سبک زندگی سالم تلقی شود. این ممکن است شامل تزریق انسولین یا داروهای دیگر باشد. برخی مثال های آن عبارتند از:
•    متفورمین
•    سولفونیل اوره ها
•    مهار کننده های نوع 2 سدیم- گلوکز SGLT-2
همراه با داروهای کاهش قند خون، افراد مبتلا به دیابت اغلب نیاز به داروهای کاهش فشار خون خود و استاتین ها برای کاهش خطر عوارض دارند. ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی اضافی برای درمان اثرات دیابت باشد مثل:
•    مراقبت از پاها برای درمان زخم ها
•    ارزیابی و درمان بیماری کلیه
•    ارزیابی چشم برای پیشگیری از نارسایی شبکیه (که باعث نابینایی می شود).
در نهایت، مراقبت از پوست و پاها برای جلوگیری از عوارض جانبی دیابت نیز بسیار مهم است. بیشتر بیماری های پوستی و عفونی در بیماران دیابتی رخ می دهند. بنابراین، مراقبت دقیق از پوست و پاها، شامل شستشو و خشک کردن مناسب پاها، برش ناخن های پا و کفش مناسب، می تواند به شما کمک کند تا از عفونتها جلوگیری کنید.

براساس آمارهای ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهانی، در سال ۲۰۱۴، ۸٫۵٪ از بزرگسالانی که ۱۸ سال یا بیشتر داشتند، دیابت داشتند. در سال ۲۰۱۹، دیابت علت مستقیم مرگ ۱٫۵ میلیون نفر بوده و ۴۸٪ کل مرگ های ناشی از دیابت قبل از ۷۰ سالگی رخ می دهد. به علاوه، حدود ۴۶۰ هزار مرگ در بیماران کلیوی ناشی از دیابت بوده و بالا رفتن قند خون، علت ۲۰٪ از مرگ های قلبی-عروقی در دنیاست.